De belangrijke impact van de Organic Chair op het Amerikaans design tijdens het na-oorlogs modernisme wordt tegenwoordig vaak onderschat. Deze stoel symboliseert het begin van een idee dat enkele jaren later met succes tot uitdrukking kwam in andere meubels. En rond de tijd van zijn ontstaan vonden er ontmoetingen plaats die een stempel drukten op het verloop van de designgeschiedenis.

In 1940 organiseerde het Museum of Modern Art (MoMA) in New York de wedstrijd “Industrial Design Competition for the 21 American Republics”, tegenwoordig ook bekend als de “Organic Design in Home Furnishings”, waarvoor de deelnemers meubels, lichten en textiel moesten indienen. Het doel van de wedstrijd was goede designers ontdekken en deze te betrekken bij de opdracht om betere omgevingen voor het moderne leven te creëren. De winnaars kregen niet alleen de kans om hun werken te integreren in de daaropvolgende tentoonstelling van 1941, “Organic Design in Home Furnishings”, waarvoor de curator Eliot Noyes op zoek was naar objecten waarbij “de afzonderlijke delen op het gebied van structuur, materiaal en doel harmonisch georganiseerd waren tot een geheel”. Er zouden bovendien ook producenten worden gezocht voor de winnende ontwerpen en vanaf de openingsdag van de tentoonstelling zouden handelaars de afgewerkte producten verkopen.

De twee vrienden Charles Eames en Eero Saarinen waren toen begin dertig. Ze studeerden design aan de gerenommeerde Cranbrook Academy of Art in Michigan, waar Saarinens vader, de architect Eliel Saarinen, directeur was. Ze besloten om samen deel te nemen aan de wedstrijd van het MoMA met in totaal acht ontwerpen, zes daarvan stoelen, in de twee categorieën “A – Seating for a Living Room” en “B – Other Furniture for a Living Room”. In die tijd hadden stoelen normaal gezien een zitvlak en een rugleuning die afhankelijk van het model al dan niet gestoffeerd waren. Het idee dat Eames en Saarinen toen interesseerde, was een eendelige, driedimensionaal en ergonomisch vervormde zitschaal uit multiplex. In die tijd was er echter nog geen technologie beschikbaar om zulke stoelen te produceren. Dus maakten de twee jonge designers de prototypes voor hun stoel met de hand. En bij de voorbereiding voor het indienen van hun werk werden ze geholpen door een zekere Ray Kaiser, die schilderkunst had gestudeerd bij Hans Hofmann in New York. Hier ontmoette Charles dus voor de eerste keer zijn toekomstige vrouw.

Eames en Saarinen wonnen met hun complementaire bijdragen in allebei de categorieën de eerste prijs. Tijdens de zoektocht naar een producent voor de stoelen werd al snel duidelijk dat serieproductie niet mogelijk zou zijn wegens de gebrekkige technologische voorzieningen voor de driedimensionale vervorming van multiplex. In de daaropvolgende jaren verschoof de interesse van Charles en Ray Eames, die ondertussen getrouwd waren en naar L.A. waren verhuisd, naar de ontwikkeling van deze technologie terwijl Eero Saarinen zich meer toelegde op architectuur en niet meer betrokken was bij de verdere ontwikkeling van multiplex meubels.

De vandaag als Organic Chair bekende en toen slechts in beperkte oplage geproduceerde stoelontwerpen werden langzamerhand door de buitenwereld vergeten. Vanuit een designhistorisch perspectief zijn ze aan de ene kant het uitgangspunt en de grondslag voor een aantal legendarische stoelen met ergonomisch gevormde schalen zoals de Plastic Chair en Wire Chair van Charles en Ray Eames of de Tulip Chair van Eero Saarinen. Aan de andere kant waren ze katalysators voor de verwoede interesse van het Eames-paar voor de driedimensio­nale vervorming van multiplex: Toen ze in Californië aankwamen, bouwden Charles en Ray Eames de legendarische “Kazam!-machine” in hun appartement. Om de machine draaiende te houden, tapten ze zelfs stroom af van een nabijgelegen elektriciteitspaal omdat het stroomnet van het huis regelmatig overbelast raakte. Tijdens de oorlogsjaren verzamelden ze kennis over het materiaal en de uitdagingen van massaproductie. Dankzij die kennis produceerden ze in 1945 de stoelen van de Plywood Group. Dit was de eerste keer dat ze driedimensionaal vervormd multi­plex konden gebruiken in een serieproduct.

Er bestaan nog maar een paar stoelen die in 1941 volgens het winnende ontwerp werden geproduceerd voor de tentoonstelling in het MoMA. En een exemplaar daarvan maakt deel uit van de verzameling van het Vitra Design Museum. Na de millen­niumwisseling werd om verschillende redenen de geschiedenis van dit exemplaar grondig geanalyseerd in het Vitra Design Museum. Tijdens dat proces werd duidelijk waarom deze stoel zo belangrijk was voor de designgeschiedenis. Omdat de stoel bovendien enorm comfortabel is, begon men bij Vitra samen met de Eames- en Saarinen-families erover na te denken om de stoel na meer dan 60 jaar voor serieproductie te ontwikkelen. Zo kwam hij in 2004 voor de eerste keer op de markt, waarbij de naam “Organic Chair” een verwijzing is naar de tentoon­stelling “Organic Design in Home Furnishings”.

Vitra hecht veel belang aan investeren in innovatie. Het bedrijf probeert constant de grenzen van design te verleggen door haar technische en conceptuele knowhow te combineren met het creatieve talent van toonaangevende ontwerpers. Tegelijkertijd worden de klassiekers in Vitra’s portfolio continu samen met de designers of hun wettelijke erfgenamen bijgewerkt om ze aan te passen aan de behoeften van hedendaagse gebruikers.

Vitra produceert de Organic Chair in drie van de zes stoelvarianten die als prototypes voorgesteld werden tijdens de MoMA-wedstrijd: als leesstoel met een middelhoge (Organic Chair) of een hoge rugleuning (Organic Highback) en als eetkamer- of vergaderstoel (Organic Conference).

 

Investeer in een origineel, omdat het nooit zijn waarde zal verliezen. Een imitatie is slechts een kopie, een gestolen idee. Kijk naar de verschillen, niet alleen de kwaliteit en andere voor de hand liggende afwijkingen, maar ook de zintuiglijke en emotionele aantrekkingskracht van het authentieke product. Een origineel is een partner voor het leven, die u misschien zelfs overleeft en dankbaar in huis zal worden genomen door de volgende generatie.